Öncelikle bunun Allaha bir saygısızlık olmadığını ifade edelim. Çünkü meleklere Hz. Âdeme secde etmelerini emreden bizzat Allahtır. Bu emri yerine getirmeyen şeytanın, rahmetinden kovulduğunu haber veren de yine bizzat yüce Allahtır. Dolayısıyla bu secdenin Allaha bir saygısızlık olduğunu söylemek doğru olmaz. Bilakis bunu böyle kabul etmemek saygısızlıktır.

Bununla beraber, sadece Allaha secde yapıldığı halde, meleklerin Âdeme secde etmelerinin hikmeti araştırılabilir. Bunu ise şöyle izah edebiliriz: Bütün Müslümanlar bu secdenin Hz. Âdeme ibadet kastıyla yapılmadığına ittifak halindedir. Çünkü başkasına ibadet kastıyla secde etmek küfürdür ve yüce Allah küfrü emretmez. Hz. Âdeme secde edilmesinin hikmetleri üzerinde genel olarak üç görüş vardır. Bunlar:

1. Bu secde Allah için olmuştur. Hz. Âdem ise sanki bir kıble vazifesi görmüştür.

2. Bu secde selam mahiyetinde olabilir. Bazı alimlere göre melekler, Hz. Âdeme onu yüceltme ve onu selamlamak için secde etmişlerdir. Müslümanların birbirlerine selam vermeleri gibi, geçmiş ümmetler de birbirlerini secde ile selamlıyorlardı. Katade, “Anne, babası ve kardeşleri Yusuf için secdeye kapandılar.” ayeti (Yusuf Sûresi, 100) hakkında, “O zaman insanların birbirlerine selamı, secde etmek şeklindeydi.” der.

3. Üçüncü görüşte ise secdenin Arapçada boyun eğme ve üstünlüğünü kabul etme manasına geldiği söylenir ve “Ot ve ağaçlar Ona secde ederler.” (Rahman Sûresi, 6) ayeti de bu anlamdadır.

Fahreddin Razi, Tefsir-i Kebirinde secdenin, şeriat örfünde alnı yere koymaktan ibaret olduğunu söyler. Bu mana melekler için düşünülemeyeceğine göre, meleklerin bu secdesini bu şekilde anlamanın doğru olmayacağına böylece dikkat çekmiş olur.

Bu konu hakkında Elmalılı Hamdi Yazırın görüşü de özetle şöyledir: Meleklerin secde etmesi, Hz. Âdeme bir hürmet ifadesi olmakla beraber, bizzat Allaha bir ibadettir. Bu secde ile melekler, Allahın hükümlerinin icrası noktasından Hz. Âdeme, onun yeryüzüne halife olması mertebesiyle uygun bir şekilde hizmet ve yardıma memur kılınmış ve bir ahde bağlanmıştır. O halde melekler Âdeme bizzat hizmetkâr değil, fakat onun halifelik yönü için hizmetkâr olacaklardır. Gerçek mabut yüce Allahtır. Sonuç olarak bu secde Âdeme bir ibadet değildir. (Hak Dini Kuran Dili, l:319)

Netice olarak: Melekler Hz. Âdeme ibadet olsun diye değil, onun üstünlüğünü ve hilafetini kabul ettiklerini açıklamak üzere secde etmişlerdir. Meleklere secde etmelerini emreden bizzat Allahtır. Dolayısıyla bu secdenin İslamiyete ters bir yönü yoktur.

.

 sorularla islamiyet

Yorumlar